Aftersun: Zamanın gölgeleri arasında bir hatıra yolculuğu

Bazı filmler hikâyelerini büyük seslerle, keskin dönüşlerle anlatır. Bazılarıysa hayatın tam içinden gelir; fısıltılarla, anlık bakışlarla ve duyguların sarmalında kaybolarak. Aftersun işte böyle bir film. Charlotte Wells’in ilk uzun metrajı, hatıraların kırılganlığı, zamanın akışkanlığı ve baba-kız arasındaki görünmeyen bağlar üzerine dokunaklı bir meditasyon.

Film bittiğinde elinizde bir açıklama değil, sadece bir his kalır. Bunu nasıl tanımlayacağınızı bilemezsiniz: Hüzün mü, özlem mi yoksa bir tür kayıp mı? İşte bu belirsizlik, Aftersun’u böylesine unutulmaz kılan şeydir.

Aftersun, 1990’ların sonunda, genç Sophie’nin babası Calum ile birlikte çıktığı bir tatili anlatır. Ancak bu tatil, Sophie’nin yetişkin bir birey olarak hatırladığı şekliyle bize sunulur. Videokaset görüntüleriyle bölünen film, tatilin parçalı anlarını birleştirir: 90'lar Türkiye'sinde güneşli bir otel odası, deniz kenarında sohbetler, oyunlu kahkahalar ve Calum’un derin sessizlikleri...

Calum, Sophie için hem bir baba figürü hem de bir “insan” olarak algılanmaktadır. Yetişkin Sophie, bu tatili hatırlarken çocukluğundaki masum bakış açısıyla, babasının yaşadığı içsel sıkıntıları fark eder.

Zaman ve hatıralar: Filmin temel motifi

Charlotte Wells, Aftersun’da zamanın ve hatıraların doğasını ustalıkla işliyor. Hatıralar tam değildir; bazen eksiktir, bulanıktır ve her an yeniden yorumlanabilir. Filmdeki videokasetler, bir hatıranın “dondurulmuş” halleridir. Ancak bu dondurulmuş karelerin arkasında yatan hisler, derin bir melankoli taşır.

Videokasetler: Gerçekten “hatırladığımız” şey midir, yoksa hatırlamak istediğimiz şekliyle mi oradadır? Bu soruyu her anıyla sordurur. Sessizlik: Calum’un ruh hali, filmde çoğunlukla sessizlikle anlatılır. Onun içsel çatışmaları, yüzeyde görünmeyen ama hissedilen bir derinlik taşır.

Baba-Kız İlişkisi: Eksik anların bütünlüğü

Calum karakteri, sadece bir baba değil; aynı zamanda kaybolmuş, yorgun ve kendini ait hissedemeyen bir adamdır. Paul Mescal’ın performansı, bu iki uç arasındaki hassas dengeyi mükemmel taşır. Onun Sophie’yle gülümsemeleri, içtenliği ve bazen düşüş anları, izleyiciye büyük bir empati kurdurur.

Çocuk ve Yetişkin Perspektifi: Sophie’nin çocukken “fark etmediği” ama yetişkin olduğunda anladığı detaylar, Aftersun’un kalbidir. Eksik İfade: Babasının yaşadığı ruhsal zorlukları hiçbir zaman tam anlamıyla bilemeyiz. Tıpkı Sophie’nin de bilemeyeceği gibi.

Bir sahnede Sophie’nin “Baban neden üzgün?” sorusunu sorması, filmdeki her duygunun çocuk gözünden ne kadar basit ama güçlü göründüğünü hatırlatır.

Bir tablo gibi sinematografi

Aftersun’un görüntü yönetmeni Gregory Oke, filmi adeta bir tablo gibi çeker.

• Işık Kullanımı: Güneş ışığı ve gölgeler filmin görsel anlatısının temelini oluşturur. Özellikle Calum’un gölgelerle tasvir edilen anları, onun içsel çatışmalarını yansıtır. Güneşli günler ve karanlık otel odaları, Calum’un iç dünyasındaki tezatları yansıtıyor.

• Su Altı Metaforu: Sophie’nin su altına dalıp çıktığı sahneler, hatıraların akışkan doğasını simgeler. Suyun altındaki bulanıklık, gerçekliğin değişen yüzüdür.

• Videokaset Efekti: Filmdeki eski teknoloji kullanımı, izleyiciye nostaljik ama gerçekçi bir atmosfer sunar. Bu bağlamda 90'ların tüm fiziksel ve tematik hallerini filmde izleyebilirsiniz.

  Charlotte Wells’in sinema dilinde görsellik, duyguların en büyük taşıyıcısıdır. Aftersun’da videokaset estetiği, karakterlerin anılarını sadece “göstermiyor”, onları bir metafora dönüştürüyor.

• Mekan seçimi: Otel, hem bir kaçış hem de bir hapislik hissi yaratıyor. Colum'un Sophie'nin hafızasına kazımaya çalıştığı hatıra, aslında herkesin mutluluk biriktirmeyi umduğu "tatil" metaforuyla tatlı ama hüzünlü bir anı olarak yer alır ve ömür boyunca silinmez izleri bırakmış olur.

Wells’in görsel anlatımı, sadece hikayeyi değil, izleyiciye o anların duygusunu da hissettiriyor. Bu yönüyle, onun sineması görsel bir şiir gibidir.

“Under Pressure” ve patlama anı

Filmin en unutulmaz sahnelerinden biri hiç şüphesiz “Under Pressure” eşliğinde Calum’un dans ettiği an. Bu sahne, hem bir sevgi ifadesi hem de derin bir çığlık gibidir. Baba ve kız arasındaki mesafeyi, dansın yarattığı samimiyetle anlık olarak kapatır ama hemen ardından bu bağ, daha da kırılgan hale gelir.

Müziğin burada kullanımı, Wells’in sinematografik zekasını gösterir. Duygular sözlerden çok sahnelerle anlatılır. Yanıp sönen ışıklar ve Sophie'nin zamansal olarak ileri-geri geçişleri paraleldir ve acı hatıraların hatırlanışlarındaki derin acıyı hissettirir.

Aftersun’un bıraktığı izler

Aftersun bana, acı, belirsiz ve o yıllarda tam olarak anlamlandıramadığım çocukluk anılarımı hatırlattı. Herkesin geçmişinde “tam anlam veremediği” anlar vardır. Bu film, işte tam da o anlara odaklanıyor. Baba ya da annenizle ilgili küçük bir bakış, bir cümle veya bir gülümseme yıllar sonra bir anlam kazanır. Tersine yıllar sonra anlamlandırdığınız bakışların aslında ne denli ızdırap içerdiğini.

Sophie’nin hatıraları, bizim de kendi hatıralarımıza dönmemize neden oluyor:

• “Babam aslında ne düşünüyordu?”

• “O anı doğru mu hatırlıyorum?”

Bunlar, Aftersun’un derinliklerinde gizli sorulardır. Eğer hayatınızda bir kez olsun hatıralarınıza dönüp baktıysanız, Aftersun size çok tanıdık gelecektir.

Charlotte Wells: Sessiz bir dehanın doğuşu

Aftersun, genç yönetmen Charlotte Wells’in ilk uzun metraj filmi olsa da, anlatısındaki olgunluk ve sinematik derinlik onu bir anda modern sinemanın en dikkat çekici isimlerinden biri haline getirdi. Sinematik dili, kişisel hikayesi ve incelikli anlatımıyla Wells, sinema dünyasında yeni bir soluk getirdi.

Charlotte Wells’in Aftersun’da yarattığı hikaye, bir noktada kendi hayatına dayanıyor. Wells, filmin tamamen bir biyografi olmadığını belirtse de, babasıyla olan ilişkisi ve çocukluğunda yaşadığı tatil anılarından ilham aldığını kabul ediyor. Ancak filmi özel kılan şey, bu kişisel deneyimlerin evrensel duygularla buluşması.

Wells, röportajlarında sık sık şunu dile getiriyor:

“Filmi babamla ilgili yapmak istemedim. Onun yerine, hatırladığım bir his ve o hisse dair kırık anılar üzerine çalıştım.”

Bu ifade, filmin temelini açıklıyor: Aftersun, bireysel bir deneyimden doğup, herkesin kalbine dokunan bir hikayeye dönüşüyor.

Wells’in yönetmenlik tarzı, büyük açıklamalardan ve dramatik olaylardan kaçınarak, küçük detayların gücünü kullanıyor. Bir bakış, bir suskunluk ya da gün batımında çekilen bir kare, filmin duygusal yükünü taşıyor. Bu minimalist anlatım, seyirciyi hikayeye daha fazla dahil ediyor: İzleyici eksik parçaları kendi deneyimleriyle tamamlıyor.

Özellikle “gösterme, anlatma” ilkesine sıkı sıkıya bağlı kalan Wells, görüntü ve atmosferle karakterlerin iç dünyalarını açığa çıkarıyor. Örneğin:

• Calum’un yüzündeki anlık boşluklar, onun derin sıkıntısını anlatmak için bir diyaloğa ihtiyaç duymaz.

• Sophie’nin su altına dalışı, hatıraların bulanıklığını ve gerçekliğin kırılganlığını tek başına ifade eder.

Bu tarz, Wells’in kısa filmlerinde de kendini göstermiştir. Özellikle “Laps” ve “Blue Christmas”, yönetmenin insan ilişkilerini sade ama güçlü bir şekilde anlattığını gösteren örneklerdir.

Aftersun gibi incelikli bir filmi ortaya koymak, ilk filmini çeken bir yönetmen için büyük bir başarı. Charlotte Wells, bu filmiyle sadece bireysel bir hikaye anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda sinemada yeni bir dönemin müjdesini veriyor.

Eleştirmenler, Wells’i şimdiden “modern sinemanın en özgün seslerinden biri” olarak tanımlıyor. Önümüzdeki projelerinde bu incelikli anlatımını sürdürüp sürdürmeyeceğini görmek heyecan verici olacak. Ancak bir gerçek var ki: Wells’in sinema dünyasındaki etkisi uzun yıllar sürecek.

Aftersun’un başarıları ve hakkında söylenenler

Charlotte Wells’in Aftersun filmi, yalnızca eleştirmenlerin değil, izleyicilerin de kalbinde derin bir iz bırakarak 2022 yılının en dikkat çeken yapımlarından biri oldu. Özgün anlatısı, görsel dili ve duygusal derinliğiyle birçok ödüle aday gösterilen film, Wells’in ilk uzun metrajı olmasına rağmen sinema dünyasında büyük yankı uyandırdı.

• Ödüller ve adaylıklar

Aftersun, uluslararası festivallerde ve ödül törenlerinde birçok başarı elde etti. İşte filmin bazı öne çıkan ödülleri ve adaylıkları:

Cannes Film Festivali (2022): Aftersun, Eleştirmenler Haftası’nda prömiyer yaparak büyük beğeni topladı. Filmin ardından Wells, genç yetenekler için önemli bir ödül olan French Touch Prize ödülüne layık görüldü.

BAFTA Ödülleri (2023): En İyi İngiliz Film (Adaylık) En İyi Erkek Oyuncu: Paul Mescal (Adaylık)

Oscar Ödülleri (2023): Paul Mescal, En İyi Erkek Oyuncu kategorisinde Oscar’a aday gösterilerek kariyerinde büyük bir sıçrama yaşadı. Bu adaylık, filmdeki sade ama güçlü performansının bir kanıtı olarak görüldü.

British Independent Film Awards (BIFA): Aftersun, tam 7 ödül kazanarak geceye damgasını vurdu: En İyi Film En İyi Yönetmen: Charlotte Wells En İyi Senaryo En İyi Oyuncu: Paul Mescal En İyi Çıkış Yapan Oyuncu: Frankie Corio

Gotham Awards (2022): En İyi Çıkış Yapan Yönetmen: Charlotte Wells

• Eleştirmenlerden yorumlar

Aftersun, birçok eleştirmen tarafından yılın en iyi filmlerinden biri olarak değerlendirildi. İşte film hakkında söylenen bazı çarpıcı yorumlar:

The Guardian: “Charlotte Wells’in Aftersun’u, kalbinizi hiç beklemediğiniz bir anda kıran ve ardından usulca yerine koyan bir film. Paul Mescal ve Frankie Corio, inanılmaz bir uyum yakalıyor.”

IndieWire: “Aftersun, sadece bir film değil, bir his. Charlotte Wells, ilk filmiyle sinema dünyasına etkileyici bir giriş yapıyor.”

RogerEbert.com: “Bu film, hatıraların kırılgan doğasını inanılmaz bir incelikle işliyor. Özellikle final sahnesi, izleyicinin boğazında bir yumru bırakıyor.”

Variety: “Paul Mescal’ın performansı, yılın en iyilerinden. Frankie Corio’nun doğal oyunculuğu ise filmi daha da etkileyici kılıyor.”

Sight & Sound: “Aftersun, baba ve kız arasındaki ilişkinin derinliklerini araştırırken, bir yandan da kaybolan zamanın izlerini taşıyor. Wells’in yönetimi olağanüstü.”

Aftersun’un daha güzel bir anlatımı

Film hakkında bobinkafa youtube kanalında derin incelemeler bölümünde ben de az film kadar derin bir iz bırakan mükemmel bir yorum vardı. Sanıyorum kanal ücretli hale getirildiğinden yazıyı yazarken erişemedim. Erişim bilgisi edinirsem yazıyı editleyeceğim.

Dipnot: Fotoğraflar IMDB'den alınmıştır.